महाराष्ट्र राज्य समाचार प्रतिनिधी/ अहिल्यानगर :- मानवी जीवन हे केवळ जैविक अस्तित्व नाही, तर ते चेतनेच्या विकासाची एक संधी आहे. या प्रवासाच्या केंद्रस्थानी आहेत दोन महत्त्वाचे स्तर — मायक्रो कॉन्शिओ (Micro CONSCIO) आणि कॉस्मिक कॉन्शिओ (Cosmic CONSCIO), म्हणजेच व्यक्तीगत मर्यादित जाणीव आणि विश्वव्यापी अमर्याद जाणीव. मायक्रो कॉन्शिओ म्हणजे विशिष्ट उद्देशासाठी कार्यरत असलेली मर्यादित जागरूकता, जी विचार, कृती, अनुभव व सेवा यामधून प्रकट होते. त्याच्या विपरीत, कॉस्मिक कॉन्शिओ म्हणजे अनंत, अमर, सर्वव्यापी चेतना — जिच्यापासून सर्वकाही जन्म घेतं.
जीवनाचा खरा प्रवास म्हणजे, मायक्रो कॉन्शिओ अधिकाधिक प्रमाणात कॉस्मिक कॉन्शिओचे प्रतिबिंब बनवण्याचा प्रवास — जसं एखादा थेंब महासागराशी आपलं एकत्व ओळखतो.
मायक्रो कॉन्शिओ ही प्रत्येक जीवामध्ये असलेली जागरूकतेची एक ठराविक ठिणगी आहे.ती मर्यादित आहे. शरीर, मेंदू, स्मृती, भाषा, काळ व जागेच्या बंधनात,ती उद्दिष्टात्मक आहे ते अनुभव, शिकणे, निर्माण करणे आणि सेवा करण्यासाठी,ती परिस्थितीनुसार विकसित होते व संस्कृती, पर्यावरण, शिक्षण आणि कृती यांच्या प्रभावाने. तथापि, हीच मायक्रो कॉन्शिओ योग्य ज्ञान,श्रद्धा व एकाग्रते द्वारे विकसित होऊ शकते. हीच आपली चेतनाविकासाची प्रारंभबिंदू आहे.कॉस्मिक कॉन्शिओ म्हणजे काय? तर कॉस्मिक कॉन्शिओ ही अनंत आणि सर्वव्यापी चेतना आहे. ती: काळ, अवकाश किंवा मर्यादांनी बंधनित नाही, तर शाश्वत आहे,ती न जन्मते, न मरते, हे सर्व ज्ञान व माहितीचा स्रोत आहे, निष्क्रिय साक्षी आहे — ती स्वतः कृती करत नाही पण सर्वकाही जाणते.
ही चेतना व्यक्तीगत नाही, तर एक सर्वसामान्य अस्तित्व क्षेत्र आहे जिथे सर्व मायक्रो कॉन्शिओ उत्पन्न होतात आणि पुन्हा विलीन होतात. प्रतिबिंब व ओळख आहे.मायक्रो आणि कॉस्मिक कॉन्शिओ यांचा संबंध म्हणजे किरण व सूर्य,लाट व समुद्र,ठिणगी व ज्वाला,विचार व महान बुद्धी.मायक्रो कॉन्शिओ हे कॉस्मिक कॉन्शिओचाच एक अंश आहे. पण अज्ञान, अहंकार व वासनांमुळे तो आपली मूळ ओळख विसरतो. जीवनाचा खरा उद्देश म्हणजे ह्या अंशाने पुन्हा आपल्या एकत्वाची आठवण करून घेणे. चेतनाविकासाची पायऱ्या अशा आहेत,पायरीस्थिती अज्ञान स्वतःला वेगळं समजणे, अहंकाराशी जोडलेले जिज्ञासा प्रश्न विचारणे, सत्याचा शोध,समर्पण व सेवा,स्वार्थ टाकून कर्तव्ये पार पाडणे व प्रतिबिंब हे अनंत चेतनेची झलक अनुभवणे आत्मबोध मीपणा आहे. विसरणे आणि विश्वाशी एकरूप होणे, प्रतिक म्हणजे थेंब आणि महासागर,पाण्याचा थेंब स्वतःला स्वतंत्र समजतो — तो लहान, असुरक्षित आणि अल्प असतो. पण ज्या क्षणी तो आपली ओळख महासागराशी जोडतो, तेव्हा तो: भयमुक्त होतो आणि खोलवर समृद्ध होतो, तो अनंततेचा भाग बनतो. तसंच, मायक्रो कॉन्शिओ देखील जेव्हा आत्मचिंतन व श्रद्धेमुळे कॉस्मिक कॉन्शिओशी जोडला जातो, तेव्हा तो आपल्या अमर्याद अस्तित्वाची जाणीव करून घेतो. याचा निष्कर्ष म्हणजे “मायक्रो कॉन्शिओ ही उद्देशपूर्ण मर्यादित जाणीव आहे.कॉस्मिक कॉन्शिओ ही अमर्याद, सर्वव्यापी जागरूकता आहे.जीवन म्हणजे मायक्रो कॉन्शिओने कॉस्मिक कॉन्शिओचे प्रतिबिंब होत जाण्याची प्रक्रिया आहे. जसं थेंब आपलं महासागराशी असलेलं नातं ओळखतो.”ही यात्रा अध्यात्मिकही आहे, वैज्ञानिकही आहे. हीच आपली आत्मिक उन्नती आहे. प्रत्येकाने श्रद्धा, सेवा, एकाग्रता आणि ज्ञानाच्या सहाय्याने, ह्या यात्रेची सुरुवात करावी. (क्रम.)
